Podcast no.25 Tseltal – Chiapas ya xk’ax ta “yaxal semáforo” yu’un te spejk’ajel spujkel te COVID, yakalto te wokoliletikta swenta ja’aletik, sok uts’ineletikyu’un te mach’atik chapatik ta tujk’
Multimedia
- Archivo de audio mp3 (5.8 Mb)
- Archivo de audio mp3 (3.6 Mb)
- Archivo de video mp4 (70 Mb)
- Archivo de video mp4 (21 Mb)
Otros idiomas
Nok’ol awaiybel, jun k’op ayej te bajem ta swenta yu’un te bats’il antswiniketik ta Chiapas, te chajpambil yu’un te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-a’tej sok te Alianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie.
Yo’tik lunes oxeb scha’winik yu’un noviembre yu’un 2020.
Te secretaria de Salud la yak’ ta nael te,ta Chiapas jtebxanix te tsakel ta chamel yu’un coronavirus COVID-19. Ja’ yu’un la yich’ tajel ta nopel te yak’el ta nael te estadoeay ta “yaxal semáforo”te jich sbijiltesojik, te ja’ ya sk’an ayal te swinkilel lum ya xu spasikix spisila’teletik te tejk’ambilayine.
Te ayinel ta “yaxal semáforo” maba ja’uk ya sk’an ayal te ch’ayix bajel te chamele, te chamele li’to ayi sok yakal yak’bel ta wokol te ants winiketik, ja’naxla ta Chiapas, jich bin ut’il ta estado yu’un Campeche, tasemanaetik te lajelto ta k’axelejtebnax te ants winiketik te tsakotik ta chamel sok te mach’atik ayik sok te schamele, jich la yak’ ta nael te Secretaría de Salud.
Te yo’tikete swinkilel te lum ya xu xbajtikix te ban ya stsobsbaj bayal te antswiniketik, ta snaul nop junetik, ta ch’iwichetik;ja’nax yu’un yatome sk’an t’unel te tsitseletik jich bin ut’il stunel te smajkil eal, spokel te jk’abtikta juju ts’in, spitel jbajtik, smakel jbajtik k’alal ya xja’tisbajotik, sok yilel ta lek te schiknajel sk’uxul te chamele.
Ta yantikxan estadoetik yu’un México yakalikto ta chiknajel bayal ta jtul te mach’atik ta tsakel ta chamele. Ta jlumaltik, ta junax k’ajk’al lajik 576 ants winiketik yu’un te chamele,la stobsbaj K’axem ta 100 mil ta jtul te mejikanoetik te lajemikix yu’un teCOVID-19, ta skajibaltote muk’ul chamele.
Ja’nix jich, ta junax k’ajk’al ta México, 4 mil 472 ta jtul ants winiketik te tsakotik ta chamel. Ayikix bayal te k’axem ta jun millón te mach’atik tsakotik ta chamel ta jlumaltike. Ja’ yu’un, poxtawanejetik layalbeyik te swinkilel lum yu’un Chiapas te manchuk xch’ay ta yo’tanik sok te yatome sk’an skanantay sbajik.
Ta yantikxan ayejetik, te ja’letik yakalto yuts’inbel bayal te swinkilel lum yu’un te estadoe, teja’ya schiknaj bayal ta stojolik te mach’atik kuxatik ta yjk’olal te jlumaltik, selva sok Altos yu’un Chiapas.
Te j-a’telpatentik maba yak’ojik ta nael te yajtalul te ants winiketik te ayik ta wokol, ja’nax yu’un ay 60 ta jpam ch’in lumetik te tejk’ajemto te sk’axel te k’op ayejetik ta swenta yu’un te sjemts’ujel te lumetik te ay ta tut bejetik sok muk’ul bejetik.
Ja’nix jich ay jun tulan sch’ayel te ts’unubiletik sok te sit ts’unubiletike, sok te manchuk me te j-a’telpatanetik la yich’ik bajel te we’el uch’eletik ta helicóptero, te swinkilel lume bayaltonix-a te bin ya xtu’un yu’unike; te ya schiknaj bayal ta stojolik te mach’atik la sch’ay te snajike, sok te mach’atik maba xa sujtukikix ta kuxinel ta slumalike, yu’un te ya xu xk’ax ta tenel ta lum mak x-ich’ot bajel te yok ja’etik te snajike.
Ta senyajul, ta munisipio yu’un Sitalá, ay 180 ants winiketik te ayik ta wokol te la yaiysbajik te tenbilik lok’el ta snajik te ayix ta bajel cheb semanaetik. Te k’alal yo’tik tejk’ajemto te sk’axel te k’op ayejetik ta stojolik, te mayuk ni jtul j-a’telpatanetik yu’un te ajwalil ta munisipio sok estatal, a’beybilik jchajpuk koltayel, jich la yalik.
Li’ ta lumk’inal, jich bin ut’il ta yantikxan, te ants winiketik te uts’inbilik jilele la sk’anikix koltayel sok te swinkilel lum yu’un Chiapas yu’un te yakuk x-ak’botik k’oyel te we’el uch’eletik, pak’ sok spisil te bina snopik te ya xtu’une.
Ta yan swentail, ta slumal Aldama, swinkilel lum te chapatik ta tujk’, tsoblejetik te nabilik bit’il paramilitar, la stujk’ayik jwojk’ kotawanejetik te yakal yich’belik bajel-a swe’el yuch’el te mach’atik tenbilik lok’el ta slumalik, te ayik tema 3 mil ta jtul ants winiketik te banti te tsoblejetik ini yo’tan stenik lok’el ta sk’inalike.
Te ini k’oy ta pasel te k’axel waxaklajuneb yu’un noviembre, te banti jtul jnantik, te wixil María Isabel Hernández Rea, la yich’ ejchentesel sok junsbak’tujk’ ta swael te yakan.
Swinkilel lumetik, tsoblejetik te ya skanantayik te yochel ants winiketik, obispoetik, jch’uneletik sok te swinikab te jch’uneletik, la sk’ambeyik te ajwalil te me maba ya xuta chajpanel sok te slekubtesel o’tanil, te majtamba k’op ay ta Aldama soktespat xujk’ik yu’un Chenalhó, te j-a’telpatanetikeja’me ya’tel te sch’unel te mantal sok stsakel te mach’atik chapatik ta tujk’ te snaojik te lok’emik ta Chenalhó.
Li’ ta Chiapas Paralelo yatome jcholbeyexkotik te bintik ya xkojt ta pasele.
Te k’op ayej ini chajpanbil sok spatrocinio yu’un DW Akademie.
sk’asesel sok scholel te k’op ayej: Juan Gabriel López Ruíz
Gracias a
No comments yet.