Te chamel yu’un coronavirus yakal ta beel, ja’nix jich-ek te sleeljunspoxil julel. (Tseltal)
Video:
Audio:
Nok’ol awaiybel, jun k’op ayej te bajem ta swenta yu’un te bats’il antswiniketik taChiapas, te chajpambil yu’un te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-a’tej sok teAlianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie.
Lunes jtababril yu’un 2020
Te k’alal yakal te beel techamel yu’un coronavirus COVID-19, te municipioetik yu’un Chiapasla smakbeyik sbete machatik maba kuxatik tea, yu’un jich maba mach’atikxan stsakot ta chamel.
P’ijiletik yu’un te Universidad Nacional Autónoma de Méxicoya yalik,yu’un swenta stejk’anel te spujkel bayel te chameleya sk’an te 90 por cientoyu’un te ants winiketikte manchuk xlok’ik’ta snaiik, ja’nax te me ajnimal ta k’anel sok teme xtuun bayal; te yo’tike, ja’nax te 60 porcientote swinkilel jlumaltik México la sch’uunik te tsitsel, ta swenta te ay mach’atik ya xlok’ikta a’tel, te yantike ya skuyik te mayuk lok’el maba xkoltawan.
Te Secretaría deSalud federalla yak’ ta nael te li’ ta yoxebal semana ta talel, ya xa utsubuk te chameletik, te ja’ stojol teyakaliksk’ambelikto te manchuk xlok’ ta snajik te swinkilel lumetik. Jich la yalikteCentros para el Control y la Prevención de Enfermedades, teme ya sk’an xlok’at, maka te awesok te ani,te ja’ ya sk’an yu’un ya akanantay abaj.
Te smajkil ealetikte ya stu’un poxtawanejetikmaba ayuk lek, sok ya sk’an te ja’naxya stu’un te ateletik te ya yak’ik koltaywane ta poxil te nopol ayik sok te chameletik. Jun smajkil eal te pasbil kuuntikya skanantayotik sok ya skoltayotik smajkel te spukel te chamel ta yantik,teme mabaana’beyostojol.
Te smajkil ealetikya sk’an pasel sok te bin ay kuuntik tanaj,jichbit’il te tumin yu’un te k’uuletik; sok ya xu pasel ta cha’ lam pak’; ja’me lek ta pasel. Jich la yalik te científicos yu’un teUniversidad Autónoma de México.
Ma’ lok’el tanajla yik’tal lekilaletik yu’un te jme’tik lum
Jich bit’il, te smajkel te fabrikaetiksokchombajeletiktachina, te komeletik yu’un lok’el sok stu’unel te karoetik te ya stu’un combustible, la sts’ujtes te bintikya yu’ts’in temalumilal ta muk’ul lumetik ta junuk 25 por ciento.
Ta swenta te mayuk lek te mach’atik ay ta bejsok ta awilaletik te banti yaxk’ojt bayel ants winiketik. La yak’ lok’uk’ chambalametik, jich bit’il chojetik, waxetik, zarigüeyas, wa’malchitametik, maxetik, pechetik, tuluk’etik, ya xchikna ta bejetik ta bayuk muk’ul lumetik latinoamericanas.Ja’nix jich k’ojtta pasel sok te smutil ja’etik, delfines soklobos marinos taplayas turísticas.
Te biólogosla yalik ta smelelte chambalametik ini joyob nanix-a nopol kuxatik ta ch’in lumetik, ta swenta te mayuk ants winiketik ta bej, la sk’anik lok’el yilel ya’ch’il lumlumetik.
Ta balumilal ta yajtalul jtab yu’un abril, ayla 2.5 millones te mach’atik tsakotik ta chamel; 165 mil lajemikix ta stojol te chamel yu’un coronavirus o COVID-19.
Ta yo’tik, jun ta chanchantul te mach’atik ay schamel lekubenikix talek; sok p’ijiletik ta spamal balumilal yakalik ta a’tel swentasleel junpoxil julel. Ja’ito maba ajnimaluk, ja’ yu’un te ajwaliletik ya sujawanik ta sch’unel te k’opetik yu’un maba stsakotik te chamel.
Li’ ta Chiapas Paralelo yatome jcholbeyexkotik te bintik ya xkojt ta pasele. te k’op ayej ini chajpanbil sok spatrocinio yu’un DW Akademie.
Traducción y locución(sk’aseselsokscholelk’op ayej): Juan Gabriel López Ruíz
Gracias a:
No comments yet.