Artículos publicados por: Juan Gabriel López Ruiz

Tsoblej te chapal ta tujkˈ la sten lokˈel kˈaxem ta lajunwinik ta jtul antswiniketik ta Santa Martha, Chenalhó / Bayal ta jtul nopjunetik ta Bochil, Chiapas la yichˈik chopoltesel

Tsoblej te chapal ta tujkˈ la sten lokˈel kˈaxem ta lajunwinik ta jtul antswiniketik ta Santa Martha, Chenalhó / Bayal ta jtul nopjunetik ta Bochil, Chiapas la yichˈik chopoltesel

Nokˈol awaibel, jun kˈop aˈyej te bajem ta stojol te batsˈil ants winiketik ta Chiapas, chajpambil yuˈun te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-aˈtej sok te Alianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie. Ta octubre yuˈun 2020 te swinkilel Santa Martha, Chenalhó, te ay ta slumal batsˈil antswiniketik yuˈun Altos de Chiapas, juˈ stenbelik te ajwalil ta schˈunel te jaˈ yuˈunik te cheb schaˈwinik ektaria te yakal stenbel sbajik sok te spatxujkˈik te municipio yuˈun Chalchihuitán; ta jukeb schaˈwinik yuˈun noviembre yuˈun 2020 jaˈnix jich la spasik, la stajik jukeb schaˈwinik sok ojlil ektaria yuˈun te […]

Ta México bayal ta chiknajel milel ta stojol te machˈatik ya skanantayik te lum kˈinale / Tsoblej te chapatik ta tujkˈ ochik ta slumal Atzamiló, Chenalhó

Ta México bayal ta chiknajel milel ta stojol te machˈatik ya skanantayik te lum kˈinale / Tsoblej te chapatik ta tujkˈ ochik ta slumal Atzamiló, Chenalhó

Nokˈol awaibel, jun kˈop aˈyej te bajem ta stojol te batsˈil ants winiketik ta Chiapas, chajpambil yuˈun te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-aˈtej sok te Alianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie. Ta 2021, te tsoblej yuˈun Global Witness la stsak ta jun chanlajuneb yoxwinik lajeletik sok chˈayeletik ta stojol te jkananetik yuˈun te lum kˈinal ta México, jich bin utˈil la yakˈ ta nael te tsobleje, te milel ta stojol te jkananetike ya xchikna ta ilel te yakal ta mukˈubel, balunlajuneb chikna ta 2019; lajuneb schaˈwinik ta 2020 sok chanlajuneb yoxwinik akˈbil ta nael […]

Altar para pedir a la Mare Tierra le provea agua a los pueblos. Foto: Ángeles Mariscal

Najtˈ sbejlal sok jujun kˈajkˈal lujbel yuˈun stajel te jaˈ ta naj

Chˈunujeletik yuˈun te jkajwaltik ta municipio yuˈun Chilón lokˈik ta bejel ta swenta skojlel jtuneletik te chukatike sok te machˈatik yakatik ta tˈunele / Najtˈ sbejlal sok jujun kˈajkˈal lujbel yuˈun stajel te jaˈ ta naj.   Nokˈol awaibel, jun kˈop aˈyej te bajem ta stojol te batsˈil ants winiketik ta Chiapas, chajpambil yuˈun te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-aˈtej sok te Alianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie. Te kˈaxel jun schaˈwinik yuˈun septiembre yuˈun 2022 bayal ta jtul katoliko winiketik sok antsetik yuˈun te slumal tseltaletik ta Chilón, lokˈik ta bejel ta swenta […]

Foto: Archivo

Te CDH Fray Matías la yakˈ ta nael ichˈel ta kˈop ta stojolik te GN / Ya skˈan yichˈik ta mukˈ sok smukˈubtesel te tam alale, jich bin utˈil-euk skˈoblalul te batsˈil poxiletike

Nokˈol awaibel, jun kˈop aˈyej te bajem ta stojol te batsˈil ants winiketik ta Chiapas, chajpambil yuˈun te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-aˈtej sok te Alianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie.   Ta stojol te chajpanbil aˈtel yuˈun syomel te Guardia Nacional (GN) sok te Secretaría de la Defensa Nacional (SEDENA), te Centro de Derechos Humanos Fray Matías (CDH Fray Matías) la spuk ta jalel, ta yaˈwilal 2021, te Comisión Nacional de Derechos Humanos (CNDH) la stsob 504 ta chajp ichal ta kˈop ta stojol te GN. Te ini ichˈel ta kˈop jaˈ ta […]

Hoy 30 agosto se celebra el día internacional de las victimas de desaparición forzada, establecido por la Asamblea General de Naciones Unidas en el 2011. Cortesía: SweFor México

Ya skˈanik lekil chajpajel sok smelelil ta stojol te chˈayeletik yuˈun te lej aˈteletik ta yan lum, alaletik sok kerem achˈixetik ta jlumaltik

Te Comité Familias Unidas de Chiapas Buscando a Nuestros Migrantes Desaparecidos “Junax Ko´tantik”, sok Voces Mesoamericanas, Acción con Pueblos Migrantes A. C, la yalik, te schˈayel machˈatik ya xlokˈ selej yaˈtelik ta yan lum, kˈax mel oˈtantik sbaj ya yuˈtsin spisil te swinkilel lum

Swinkilel slumal San Jerónimo Bachajón la stsajik te j-aˈtel patanetik yuˈunike, te ya x-aˈtejik ta yaˈwilal 2023-2025

Swinkilel slumal San Jerónimo Bachajón la stsajik te j-aˈtel patanetik yuˈunike, te ya x-aˈtejik ta yaˈwilal 2023-2025

Nokˈol awaibel, jun kˈop aˈyej te bajem ta stojol te batsˈil ants winiketik ta Chiapas, chajpambil yuˈun te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-aˈtej sok te Alianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie. Swinkilel slumal San Jerónimo Bachajón, te ay ta municipio yuˈun Chilón, la yuˈuntayik  te aˈtel patanil ta ejido, kˈalal la stsajik te Manuel Gómez Hernández bin utˈil komisariado te ya xa aˈtejuk ta yaˈwilal 2023-2025. Te stsajel j-aˈtel patanetike mukˈ skˈoblal, ta swenta te ini lum kˈinal kˈax nabil sbaj ta Chiapas, te jaˈ yuˈun kˈax ilbil yuˈun te j-aˈtel patanetik sok te […]

Foto: Cortesía

La yakˈik ta nael sjajchel te snaul nopjun yuˈun te batsˈil kˈop aˈyejetik / Las Abejas de Acteal kˈopojik ta swenta slejel te lekil chajpajel sok te melelile

Nokˈol awaibel, jun kˈop aˈyej te bajem ta stojol te batsˈil ants winiketik ta Chiapas, chajpambil yuˈun te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-aˈtej sok te Alianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie.   Ta Skˈajkˈalel te Slumal Batsˈil Antswiniketik ta Spamal Bajlumilal, te ajwalil yuˈun México la yakˈ ta nael sjajchel te Universidad de Lenguas Indígenas de México (ULIM), jaˈ te skajibal ya xpasot ta jlumaltik, banti yaxa yakˈik ta ilel chan chajp pˈijubteseletik. Te jaik: Nojptesel ta batsˈil kˈop aˈyej, Scholel sok skˈasesel ta yan kˈop te batsˈil kˈop aˈyejetik, Stˈujbilal te kˈop aˈyejetik […]

Batsˈil antswiniketik te chukatike, stajojik wokol ta swenta te maba toj ta aˈtentayel te yawil chukojibale / Ya skˈan stejkˈanik te utsˈinel ta stojol antsetik te ya xlokˈ slejik yaˈtelik ta yan lum

Batsˈil antswiniketik te chukatike, stajojik wokol ta swenta te maba toj ta aˈtentayel te yawil chukojibale / Ya skˈan stejkˈanik te utsˈinel ta stojol antsetik te ya xlokˈ slejik yaˈtelik ta yan lum

Nokˈol awaibel, jun kˈop aˈyej te bajem ta stojol te batsˈil ants winiketik ta Chiapas, chajpambil yuˈun te Noticiero Chiapas Paralelo, te ya x-aˈtej sok te Alianza de Medios de la Red de Periodistas de a Pie. José Luis Gutiérrez, director yuˈun AsiLegal, la yakˈ ta nael te maba lek yakal ta aˈtentayel te yawil chukojibal ta México. Ay 222 mil 600 ta jtul te machˈatik chukatik ta spisil jlumaltik, te banti 95 mil 424 ta jtul yakatik ta ilbeyel te smulike. Ta kaxlan kˈop medidas cautelares mak prisión preventiva. Te ajtaliletik la yakˈ ta ilel, te maba lek ay […]